Ruim honderd jaar n√° de start van Enka op de Arnhemse Vosdijk (1911) gaat het voormalige fabrieksterrein compleet op de schop. Er verrijzen woningen op de plek die ambtenarenstad Arnhem begin vorige eeuw veranderde in industrieplaats. De Eerste Nederlandsche Kunstzijdefabriek Arnhem (Enka), AKU in 1929 en AKZO in 1969 was na de Tweede Wereldoorlog samen met de Arnhemsche Stoomsleephelling Maatschappij (ASM) de belangrijkste werkgever in de stad. In 1994 verdween AKZONobel (opgericht in 1998) uit Arnhem, waar de ASM in 1979 al het loodje legde.
Aan de oostzijde van de Vosdijk, begrensd door de spoorlijn naar Dieren/Zutphen, tussen Plattenburg en Velperweg, ligt het voormalige Enka-fabrieksterrein Een Amsterdamse investeringsmaatschappij liet er een begerig oog op vallen. Het Nederlands-Duits kunstvezelconcern kent een lange geschiedenis. De half synthetische rayonvezels raakte evenwel vanwege internationale concurrentie eind 20e eeuw in de versukkeling. Het grote terrein waar vroeger fabrieksgebouwen-met-zaagdak stonden, ligt momenteel de facto praktisch braak. Op de hoek van de Vosdijk en Velperweg bouwde AKU overigens in 1966 de wolkenkrabber Kernheim. Dit enorme researchgebouw, waarvoor villa Kernheim werd gesloopt, staat tegenover het immense ING/Giro-gebouw, waarin straks eveneens woningen zijn.
Woningbouw
PingProperties wil op het onlangs aangekochte terrein woningen bouwen, schrijft De Gelderlander. Overleg met de gemeente Arnhem moet nog op gang komen, maar volgens de onderneming is woningbouw de enige logische invulling van het grondgebied. De ontwikkelaar lijkt hiermee de spijker op de kop te slaan. In de onmiddellijke omgeving liggen gewilde buurten als Molenbeke, Angerenstein, Paasberg en Spijkerkwartier. Bovendien is er veel openbaar groen in Angerenstein alsook Bronbeek en het stadscentrum ligt vlakbij.
Straatnaamcie.
De Arnhemse Commissie Straatnaamgeving mag straks haar fantasie gebruiken bij de benoeming van straatnamen op het voormalige Enka-terrein. Het ligt voor de hand om voort te borduren op thema’s als rayon, kunstzijde en namen van voormalige AKU-betrokkenen. De straatnaam Dr. J.C. Hartogslaan is echter al vergeven. Hartogs (1879-1932) was grondlegger van de rayonindustrie in Nederland, maar zijn straat ligt ten noorden van het ING-kantoor en maakt deel uit van de Klarendalse buurt St. Janskerkstraat e.o. Als oud-lid van de Straatnaamcommissie veroorloof ik mij een suggestie te doen. Wat te denken van een C.C.S. Cronestraat/pad/laan? Zo komt de reclametekst Haal de Enka spons erover uit zijn koker. Nog steeds is Crone – vooral in Utrecht – een gevierd schrijver. Hij werkte van 1947 tot 1951 bij de AKU en ligt begraven op Moscowa.
Beeld: – Straatbeeld Vosdijk richting Velperweg, ca. 1975, dia, Gelders Archief
– Bedrijfspanden-met-zaagdak van AKZO bij Beeldhouwerstraat, 2009. Foto Gerdien Mogendorff, Gelders Archief. Een sheddak, zaagdak of zaagtanddak is een dakvorm die vooral bij uitgestrekte fabriekshallen werd toegepast. Het effect is dat de gehele hal gelijkmatig wordt verlicht.
– Beursstand Enka met C.C.S. Crone uiterst rechts, 1951, Gelders Archief. Crone (1914-1951) was chef public relations bij de AKU.
Tag: Zie ook de tag Ansichtkaarten voor méér beelden van en verhaaltjes over het Arnhem-van-weleer.
