Het Blokken Feuilleton 6d. De kracht van ‘de mislukking’

Een definitief antwoord op de vraag waarom toenmalig wethouder Henk Kok in de lach schoot heb ik nooit gevonden. Misschien, besef ik nu, is het antwoord ook niet zo bijzonder. Wellicht waren het de zenuwen of de kou? Het maak ook niet zoveel uit.

De vraag is veeleer aanleiding gebleken voor een voor mij interessante zoektocht, die me een paar inzichten heeft gegeven en vooral veel vragen heeft opgeroepen. Met die vragen eindig ik in deel 6e dit Feuilleton. In de komende blogs 6b, 6c en 6d presenteer ik u de voor mij belangrijkste inzichten. Vandaag 6d.

Orde!
De Nederlandse ruimtelijke ordening is geobsedeerd door, jawel, orde. Functies als wonen, werken, natuur, industrie en recreatie zijn netjes van elkaar gescheiden, volgens hoog-modernistische idealen die het goed deden in linkse en rechtse regimes, in democratieën en dictaturen. Slagbomen en hekken gegeven aan waar het recreatiegebied ophoudt en de natuur begint; aan het groen zelf is geen begrenzing af te lezen, het bos is precies hetzelfde aan weerszijden van het hek. De grenzen zijn slechts formele grenzen, getrokken binnen de ambtenarij.

Ruimtelijke ordening brengt orde aan, maar elke orde is een keuze, het is een denkbeeld over wat ordelijk is en wat niet. Wat orde is voor de een, is chaos voor een ander. Wat orde is hangt af van het systeem dat de orde/wanorde observeert. Een juridische orde kan een planologische chaos zijn, de orde van de industriële landbouw is een andere dan de orde van de permacultuur. De keuze voor een bepaalde orde, plaats andere ordes daarbuiten, bijvoorbeeld door het te bestempelen als ‘wan-orde’. Elke ordening impliceert daarom per definitie uitsluiting, van mensen, denkbeelden, gebruiken, rituelen en voorkeuren.

De ruimtelijke ordening in Nederland is verbonden met diepgewortelde culturele normen en waarden en geïnstitutionaliseerde normen en waarden. Ook deze normen en waarden zijn niet meer dan historisch gegroeide afspraken. Ze hadden even zo goed anders kunnen zijn, ze waren ooit anders en ze zullen dat in de toekomst ook zijn.

Maar dat vergeten we wel eens. Soms onbewust, soms opzettelijk, omdat het ontkennen van het veranderlijke karakter van culturen, van kennis, van normen, van waarde, van orde (!) een manier is machten in stand te houden. De huidige orde wordt als onontkoombaar en universeel voorgesteld. We kennen onterecht fundamenten toe aan normen, waarden, ideologieën, ideeën over wat ordelijk is en wat niet.

Stadsblokken-Meinerswijk als Spiegel
Het prachtige aan Stadsblokken-Meinerswijk is dat het op heel veel wijzen onze normen tart. Stadsblokken-Meinerswijk houdt ons een spiegel voor. Stadsblokken-Meinerswijk is een mensenbiotoop die ruimte geeft aan allerlei gebruiken die we elders geneigd zijn uit te sluiten. Waar in de binnenstad van een middelgrote stad kun je ontsnappen aan de disciplinerende ogen van je familie en kun je ongezien in je autootje liggen vozen, op wild jagen of wildkamperen? Waar kun je met paarden praten of werken aan spiermassa door in een oude loods met de banden van een vrachtwagen te slepen?

Waar kun je nog gratis overnachten onder de pijlers van een gigantische brug, als je tegen minimumloon muren stuukt en het geld nodig hebt voor je familie in Wroclaw? Wat te doen als je er van houdt om naakt te zonnen tussen andere naakte mannen en af en toe even te ontspannen in verkwikkend water? Waar kun je als dakloze een camping beginnen, samen met collega-daklozen. Niet (meer) in bijvoorbeeld het aangeharkte Sonsbeek, wel in Stadsblokken-Meinerswijk.

Mensenbiotoop en Rafelrand
Het is niet het doel van dit Feuilleton een mening te geven over de toekomst van Meinerswijk, er zijn er al genoeg mensen die hun mening verkondigen. Toch zou ik willen stellen dat het goed is om in een land waar een sterke ruimtelijke ordening bestaat allerlei plekken en marges te tolereren waarop de orde minder vat heeft en waar eigen ordes kunnen ontstaan. Het mislukken van bijna alle plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk heeft zo’n plek gecreëerd.

Stadsblokken-Meinerswijk is grotendeels onaangetast door de ongetemde planningsmachine en de vele politieke, ambtelijke en economische fantasieën die er de afgelopen 20 jaar op geprojecteerd zijn. Daardoor is er midden in het hart van Arnhem een plaats ontstaan die ruimte geeft aan mensen en gebruiken waar de Nederlandse planning formeel over het algemeen geen ruimte voor biedt.

Stadsblokken-Meinerswijk is geworden wat Sociaal Geografen een liminale ruimte, loose space of een terrain vague zouden noemen. Het is een ruimte die plaats geeft aan gebruiken die elders uitgesloten worden. Het is een ruimte die de Nederlandse ruimtelijke ordening tart, omdat het zich ontwikkelt heeft volgens een andere orde en logica dan die we als normaal zijn gaan zien. Het geeft vrijheid aan groepen die dat elders in de stad niet kunnen vinden. Het geeft ruimte aan gebruiken en rituelen die we elders verbannen hebben. Dat maakt Stadsblokken-Meinerswijk een unieke mensenbiotoop die het beschermen meer dan waard is.

Welkom in Stadsblokken-Meinerswijk, welkom in de rafelrand van Arnhem.

Deel 1. | Deel 2. | Deel 3. | Deel 4. | Deel 5a. | Deel 5b. | Deel 5c. | Deel 5d. | Deel 5e. | Deel 6a. | Deel 6b. | Deel 6c. | Deel 6d. | Deel 6e. | zie ook: sbmw.org

Reacties

Wees de eerste die reageert op "Het Blokken Feuilleton 6d. De kracht van ‘de mislukking’"

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*