ARNHEM – De volgende Sonsbeektentoonstelling ook in Meinerswijk, dat zou een mooi bewijs zijn dat mensen, natuur en cultuur in Meinerswijk goed zijn verbonden.
Dat is de droom van Fokko Erhart en Willem Jakobs, die zich inzetten voor meer natuur en cultuur in Meinerswijk. ‘Waarbij het mystieke van de natuur leidend is’, benadrukken ze.
Fokko Erhart en Willem Jakobs maken deel uit van de Placemakers Stadsblokken Meinerswijk, een groep mensen uit de Arnhemse samenleving die allerlei initiatieven ontwikkelt voor de Stadsblokken en Meinerswijk. Dat gebeurt op basis van de ruim dertig uitgangspunten waarop Arnhem tijdens het referendum van 2016 massaal ‘Ja’ zei en waarin de natuur ook het uitgangspunt is.
Natuur leidend
Fokko Erhart werkt aan een natuurvisie voor het gebied dat ontstaat na de samenvoeging van het terrein van KWP en van de gemeente Arnhem. Willem Jakobs heeft in het verleden met een diversiteit aan initiatieven in de publieke ruimte bewezen dat mensen en de fysieke omgeving met elkaar kunnen worden verbonden, dit kan dus ook in Meinerswijk. ‘De natuur is daarbij leidend en een bron van inspiratie’, zegt Willem Jakobs.
Vertrouwen in kracht van de natuur
Fokko Erhart: ‘Het mystieke van de natuur moet behouden blijven.Dat betekent ook dat je soms dingen hun beloop moet laten. De natuur vindt altijd haar weg. Vroeger werd natuur altijd vanuit het precieze aantal plantjes of dieren die er vertoeven beoordeeld. Maar zo werkt de natuur niet. Het gaat om natuurlijke processen als overstroming, begrazing, successie en overleven van de sterkste.
Een mooi voorbeeld van het onverwachte van de natuur: door droogte verdwenen de Lepelaars uit de Oostvaardersplassen. Die zijn toen op de Wadden neergestreken, waardoor daar nieuwe kolonies zijn gevestigd en de Nederlandse populatie is verdrievoudigd.
Een paar jaar later waren de Lepelaars weer terug in de Oostvaardersplassen, en tegenwoordig broeden daar weer 170 paartjes.’ Erhart wijst er op dat in de uitgangspunten ook is verwoord waar de natuur ruimte volop krijgt en waar de mens meer ruimte krijgt; dat is vooral aan het water.
Tegelijk moet je volgens Erhart niet bang zijn voor dagjesmensen die een modderig paadje af willen struinen. ‘De natuur is niet te bevatten. De natuur kent zichzelf ook niet. Dus als we het over natuur hebben, hebben we het over onze relatie tot de natuur waarbij we vertrouwen moeten hebben in de kracht van de natuurpracht.’
In zijn visie sluit de Heerlijkheid Meinerswijk aan op wat er al is. Een verbinding met de Stadsblokken en de uiterwaarden bij de Bakenhof, ligt voor de hand, dan is er een natuurgebied in Arnhem van 400 hectare. Ook de Konik-paarden en de Galloway-runderen die er al lopen hebben een belangrijke rol in de begrazing van de Heerlijkheid, schrijft Erhart in de Visie Beheer Heerlijkheid Meinerswijk die in maart verschijnt. Daarin staat ook dat de gemeente toegang en beheer goed moet regelen en zorgen dat mensen op hun gedrag worden aangesproken als dat nodig is.
Ontmoetingsplek Heerlijkheid Meinerswijk
In de visie van Fokko Erhart moet het een gebied worden vergelijkbaar met de Millingerwaard langs de Waal of het Naardermeer, beeldschone natuur, vooral ongerept met ruimte voor de mens.
Tegelijk verbindt het wijken als Elderveld en Malburgen met het Stadscentrum van Arnhem. Erhart: ‘Heerlijkheid Meinerswijk is straks een prachtige plek waar mensen de natuur, elkaar of hun eigen natuur kunnen ontmoeten.’
Van beide heren mag de rijke historie tussen natuur en de stad in ieder geval terugkomen in de naam. Zo is de naam De Heerlijkheid Meinerswijk, waarvoor Geert Visser, voorzitter van de Historische Kring Elden onlangs op buurtenregio.nl pleitte, wat hen betreft een perfecte naam.
Het verwijst naar de lange geschiedenis van heren die de heerlijkheid in eigendom hadden, zoals Koning Willem II in de negentiende eeuw en Barthold van Gendt, de Gelderse onderhandelaar bij de Vrede van Münster in de zeventiende eeuw, zeggen ze lachend, terwijl het boek Een Heerlijkheid in de Bocht van Ronald Wientjes voor hen op tafel ligt. Heerlijkheid betekent een mooie woordspeling naar het feit dat het straks een nog mooier gebied is waar stadsbewoners de natuur kunnen ervaren.
Sonsbeektentoonstelling ook in Meinerswijk
Er is in die Heerlijkheid – straks het grootste uiterwaardenpark van Europa -, ruimte genoeg om hier met bijzondere objecten en installaties beeldende kunst een plek te geven, denken ze. Dat kan net als in Sonsbeek zonder de natuur te schaden. Natuur en cultuur moeten straks hand in hand gaan in Meinerswijk, zodat plant, dier en mens het goed met elkaar kunnen.
Een eerste project zou bijvoorbeeld een uitkijktoren gebouwd met jongeren uit de buurt, kunnen zijn. De Stadsblokken en Meinerswijk worden nogal eens aangeduid als rafelrand van de stad: Arnhemmers kwamen er niet of nauwelijks. Maar dat gaat na decennia weer veranderen.
Willem Jakobs: ‘Hoe mooi zou het zijn als in samenwerking met het Timmerhuis een door jongeren gerealiseerd uitkijkpunt van de grond kan komen. De toren kan ook de aanzet vormen tot een Art in Residence-programma waarbij in samenwerking met lokale en internationale kunstenaars diverse projecten in het gebied gerealiseerd kunnen worden.’
Dat kan ook het pad effenen naar de Sonsbeektentoonstelling, zo hopen Willem Jakobs en Fokko Erhart. Het is een tentoonstelling waarin vragen aan de orde komen om het maatschappelijk klimaat te doorgronden.
De tentoonstelling is sinds 1949 onregelmatig in Arnhem met Park Sonsbeek als centrum, en waarvan de laatste editie in 2016 was. `Zo breng je de tentoonstelling ook dichter bij Arnhem-Zuid en betrek je dit stadsdeel ook meer bij de stad, en bij de natuur en de cultuur in Arnhem.’
Dit artikel, van de hand van Simon Trommel, verscheen eerder op het weblog Buurt & Regio.