In de Arnhemse Historische Herberg van 11 november 2022 wordt het rijk geïllustreerde boekje Castellum Meinerswijk gepresenteerd. Auteur Paul van der Heijden overhandigt dan het eerste exemplaar aan wethouder Bob Roelofs.
Iedereen die weet van de Arnhemse historie heeft, vertel ik geen geheim dat onze eigen polder Meinerswijk tot het werelderfgoed behoort. Preciezer gezegd, castellum Meinerwijk werd relatief kort geleden – in juli 2021 – toegevoegd aan de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Fort Meinerswijk is onderdeel van de Neder-Germaanse limes, die de grens van het enorme Romeinse Rijk tussen Bonn en Katwijk aan Zee was. Over deze geschiedenis doet Paul van der Heijden letterlijk een boekje open in het 38ste deel van de Arnhemse Monumentenreeks. In deze reeks waren kennelijk alle voor de hand liggende Arnhemse onderwerpen, zoals Burgemeesterswijk, Presikhaaf, Schaarsbergen, Rijnoevers, Singels, Kelders, Geitenkamp, enzovoort, enzovoort, behandeld. Alle reden dus om in het hele verre verleden van onze stad te duiken.
Romeins fort
Ik moet toegegeven dat deze afdaling in het verre verleden voor mij een behoorlijke openbaring was. In het boekje wordt uitvoerig stilgestaan bij hoe de al vele eeuwen meanderende Rijn over – wat nu heet – het Arnhemse grondgebied liep. (Arnhem of Arneym wordt pas voor het eerst genoemd in het jaar 893 na Christus). De nederzetting – waar eeuwen later dus Arneym zou ontstaan – was in het diepe verleden een piepklein dorpje, dat niet direct aan de Rijn ontstond, maar op het hoger gelegen oeverland. (Aan de Jansbeek, zoals Arnhem-adepten weten).
In de uiterwaarden van de Rijn zijn door archeologen ter hoogte van Meinerswijk resten van een castellum of Romeins fort gevonden. De grillige rivier overspoelde en bedekte deze grensversterking telkens weer, maar sedert 2016 is het hoofdkwartier (principia) van het Romeinse fort zichtbaar gemaakt. Wie hier per fiets de polder inrijdt kan er de contouren van zien.
Plannen
Meinerswijk maakt wezenlijk onderdeel uit van deze keten van archeologische monumenten. De opgravingen geven daarbij een beeld van het nut van het fort in de Romeinse tijd. Daarnaast werpen de recentste inzichten over de functie van de limes en de diversiteit van de Romeinse samenleving nieuw licht op dit eeuwenoude Arnhemse erfgoed.
Voor het gebied tussen Arnhem-Noord en -Zuid zijn grootse (woningbouw)plannen in de maak. De bedoeling is dat de natuur zoveel mogelijk behouden blijft. Dat werd met de projectontwikkelaar afgesproken. Er komt 56 hectare aan nieuwe natuur bij en zwakke plekken worden aangepakt. Midden in de stad ontstaat zodoende een locatie waar natuur en rivier genoeg ruimte krijgen, met 142 hectare aan strand, bos, duin, zwem- en vaarwater en kilometers begaanbare oever. Vervuilde en verslonsde plekken worden aangepakt. Er ontstaat op deze wijze ruimte voor beperkte bouw van huizen en niet al te hoge flats.
Informatie Castellum Meinerswijk, Werelderfgoed in de Arnhemse uiterwaarden, Paul van der Heijden, ISBN 978-90-5345-594-4, Prijs € 12,95, Arnhemse Monumentenreeks 38, Uitgeverij Matrijs, Utrecht
Foto Michiel Verbeek, Vogelkijkhut, Arnhem-Meinerswijk, WikimediaCommons
