Midden in de herinneringsweek van de Slag om Arnhem en de opvolgende evacuatie, kondigt het Arnhem historisch Genootschap Prodesse Conamur spreekster Margo Klijn aan. Zij schreef in 2003 “De stille slag. Joodse Arnhemmers 1933 – 1945”, in 2017 volgde een tweede druk met als toevoeging van een lijst van omgekomen Arnhemmers.
Boekrecensie Hebban
‘Arnhem en de oorlog’ is bijna synoniem met de Slag om Arnhem en de evacuatie in september 1944. Maar voordat deze twee ingrijpende gebeurtenissen plaatsvonden, was de stad al vier jaar lang bezet en waren rond de tweeduizend Arnhemse joden ondergedoken of gedeporteerd.
De stille slag begint in 1933, het jaar waarin Hitler aan de macht kwam, Arnhem haar zevenhonderdjarig bestaan vierde en de synagoge aan de Pastoorstraat tachtig jaar bestond. Vanaf dat jaar groeide het aantal joodse vluchtelingen. De meesten reisden door naar Engeland, Noord-Amerika en andere landen. Anderen bleven in Arnhem achter, omdat er bijvoorbeeld familie was of kans op werk. Zij hoopten er veilig te zijn, maar werden zoals iedereen op 10 mei 1940 overvallen door de oorlog.
In het tweede deel wordt beschreven hoe joodse Arnhemmers reageerden op de Duitse inval en hoe zij in de loop van twee jaar geïsoleerd werden van hun niet-joodse stadsgenoten: stadsbestuurders, buren of vrienden van bijvoorbeeld Vitesse of de padvinderij. Op alle mogelijke manieren probeerden ze te ontkomen aan deportatie, maar niemand had een adequaat antwoord op de nazi-terreur, al waren er mensen die blijk gaven van moed en inlevingsvermogen.
Ook wordt aandacht besteed aan de evacuatie, toen de Arnhemse bevolking op bevel van de Duitse autoriteiten de stad moest verlaten. Joden die in de stad waren ondergedoken, kwamen ineens te voorschijn en liepen met hun onderduikgevers mee in de mensenstroom. Het boek eindigt met de terugkeer van de overlevenden na de oorlog.
De schrijver (Zeist, 1944) sprak met een aantal joodse overlevenden en enkele niet-joodse ooggetuigen. De weerslag van hun verhalen en materiaal uit archieven vormen de basis voor dit boek
Prodesse Conamur
In “De stille slag. Joodse Arnhemmers 1933-1945” wordt beschreven hoe Arnhem zich vanaf 1933 voor allerlei problemen zag gesteld. Hoe bestuurders en gewone burgers reageerden op deze ongekende gebeurtenissen, vluchtelingen, oorlogsdreiging, bezetting, ontrechting en veranderingen in het bestuur. Deden Nederlanders, Arnhemmers, echt niets voor hun joodse buren? Waren zij onverschillig, zoals zo vaak wordt beweerd? Of is deze opvatting net zo cliché als de mythe ‘wij waren allemaal helden’
Na de pauze zal de spreekster ingaan op Jodenvervolging in andere landen om daarmee gebeurtenissen in Nederland meer te leren begrijpen
Margo Klijn (Zeist 1944) studeerde Nederlands en is geïnteresseerd in geschiedenis. In 2017 publiceerde zij ook “Plaats van Ontmoetingen”, de geschiedenis van Grote Oord 15 in Arnhem (1428 – 2017), die ook de geschiedenis van een boekhandel is.
Waar
Vrijdag 27 september 2019. Aanvang 20.00 uur Zaal is open 19.30 uur Einde 22.00 uur. Toegang is gratis voor leden. Belangstellenden betalen € 3,00
Molenplaats Sonsbeek, Zijpendaalseweg 24A, 6814 CL Arnhem