Het is negen uur in de ochtend, eind januari in Park Zijpendaal dus hartje winter. Maar de katjes hangen aan de elzenbomen en de mezen zingen hun liefdesliedje. Die hebben de lente al weer in hun bol. Het heeft toch nog gesneeuwd vannacht en de uitgestrekte weiden liggen bedekt onder een minuscuul laagje sneeuw. Floor: “Dit zou een winterwandeling moeten zijn, maar de laatste jaren gaat de herfst naadloos over in een natte lente”. Tijd om het te hebben over water, de staat van de waterhuishouding in het park, de sprengen en de beken.
Door Gabrielle Zeevenhooven
Het water van de Arnhemse parken komt van de Jansbeek, de beek die vanaf de Veluwezoom naar de Rijn stroomt. In Park Zijpendaal ligt ten zuiden van Huis Zijpendaal de middelste sprengkop. Het water komt vanaf de hogere gebieden van de Veluwe ondergronds op een ondoordringbare leemlaag naar beneden. Het werd ooit in sprengen verzameld voor de wasserijen en watermolens van Arnhem. Sprengen zijn uitgegraven beken waarmee het water wordt opgevangen. Alle vijvers in het park worden gevoed door deze beek die daarna afstroomt door Arnhem richting de Rijn. De beek liep vroeger ondergronds door de stad maar is sinds kort weer voor een groot gedeelte bovengronds. Floor: “Deze middelste sprengkop is de belangrijkste watertoevoer voor het Arnhemse beken en vijvers. Vroeger liep hier twee keer zoveel water door. Het debiet is door de droge zomers ernstig verminderd.”
Kwelwater en bijzondere vegetatie
Floor: “Je kunt het water omhoog zien borrelen in de modder van de sprengkop. Daar heeft Zijpendaal hoogstwaarschijnlijk haar naam aan te danken. Het water dat omhoog komt is kwelwater. Bij een kwelsysteem hoort een speciale vegetatie en in een van de ruige hoekjes langs de beek groeit het paarbladig goudveil. De parkwachters halen hier de bramen weg, want die verstikken de bijzondere vegetatie. Ze houden ook min of meer de wandelaar weg. Niet actief met een hek maar doordat het pad flink modderig is. Het idee is om delen van het park ecologisch te zoneren. Dat betekent het park indelen in gebieden waar veel wandelaars terecht kunnen met brede goed onderhouden paden en gebieden waar mensen niet zo gauw komen, omdat ze minder toegankelijk zijn. Allemaal zodat flora en fauna rust en ruimte krijgen”.
Blauwalg en verzuring
De bovenste sprengkop ligt hoger in het park tussen de beuken, een diepe uitgegraven kuil met onderin de bron. Om de sprengkop heen is een hek neergezet. Floor: “Als mensen hier zouden lopen, verdwijnt er aarde in de sprengkop en raakt de bron verstopt. Sprengen moeten voortdurend onderhouden worden. Bladeren en takken moeten uit de watergang gehaald worden en de leemlaag in de bedding van de beek moet niet beschadigd worden, zodat het water in de beek blijft. Het debiet van de bovenste sprengkop is ook terug gelopen. Dat is terug te zien in de grote vijvers waar het water minder doorstroomt. Het water is hier aan de bron al te rijk aan voedingstoffen en daarmee krijg je in de zomer kans op blauwalg, giftig voor wilde dieren, vooral watervogels, maar ook voor honden”.
Andere kijk op het park
Floor: “Al het water dat valt, moet in het park blijven. Wij hebben afgelopen jaar duizenden liters water met onze wagentjes aangevoerd om jonge aanplant te besproeien. Ondertussen viel er een bui van 60 mm en al dat water van die regenbui was binnen drie kwartier de Rijn ingestroomd via alle afvoeren en watergangen. Wij willen dat water zoveel mogelijk gaan vasthouden. We laten meer blad liggen langs de randen van de paden, zodat het water minder snel naar beneden stroomt. En er worden minder paden verhard. Dus de wandelaar moet gewoon een paar stevige schoenen aantrekken om op modderige paden te kunnen lopen” Voor de bezoeker betekent dat, dat zijn visie op het park zal gaan veranderen. Niet meer: “Wat is dat park toch slecht onderhouden en wat zijn die paden modderig en vol met blad” maar ”De parkwachters zijn hier het water aan het vasthouden, voor de natuur en voor het welzijn van het park”.
dit verhaal is een voorpublicatie van het komende SonsbeekBulletin van de Vrienden van Sonsbeek.
Voor meer info www.sonsbeek.nl