Het onzichtbare boek – De zin en waarde van sprookjes

Sprookjes die ons als kind zijn verteld, dragen we met ons mee als een onzichtbaar boek. De wereld komt ons hierin eenvoudig voor. Goed en kwaad zijn gemakkelijk herkenbaar. Geliefden vinden elkaar. Alle problemen worden uiteindelijk opgelost in de formule ‘en ze leefden nog lang en gelukkig’. Het onzichtbare boek wekt ons verlangen naar heelheid en eenheid.

Gaandeweg blijkt dat ons werkelijke verhaal niet in dat boek past. Sprookjes lijken te hebben afgedaan als vertelsels die kinderen zoet houden. Toch blijven ze bestaan in ons diepste wezen. Hoe rijmen we de realiteit van het dagelijks leven met het onzichtbare boek?

Rondom deze vraag verzorgen Petra Else Jekel, Heidi Koren en Ernestine Scheer in het kader van het Sprookjesfestival een optreden waarin sprookjesthema’s aan bod komen in een spel van woorden, beelden, handelingen, attributen, eten en muziek. Sprookjes en hun achtergronden komen aan bod evenals de gedichten en verhalen die zij daar zelf op inspireerden.

De komende dagen nemen de drie schrijfsters ons op Arnhem Direct al een beetje mee naar hun sprookjeswereld, door te vertellen wat sprookjes voor hen betekenen.

Het romantische sprookje? – De zin en waarde van sprookjes voor Petra Else Jekel

Nu ik het manuscript redigeer van mijn boek oer dat half december verschijnt, zie ik hoe veel passages uit welbekende sprookjes lijken te stammen. Ik lees over de broodkruimels die Hans en Grietje terug moeten brengen uit het bos. Ik zie een Doos van Pandora open en dicht gaan. Ik stuit op fragmenten die rechtstreeks uit De Rode Schoentjes lijken te komen. Of is dit alles een kwestie van perspectief?

Vier sprookjesboeken bestaan waaruit ik als kind samen met mijn broer vele malen voorgelezen ben. Ik zwijmelde bij afbeeldingen van de Prins en de Prinses die gaan trouwen en ze leefden nog lang en gelukkig. Mijn broer voelde meer voor de weelde die de Gelaarsde Kat via listen voor zijn meester wist te verwerven.

Het lijkt dat mijn favoriete thema niet alleen in mijn werk terechtgekomen, maar zelfs mijn leven in geslopen is. Sindsdien heb ik namelijk altijd met een sterk verlangen naar ‘de prins’ rondgelopen. Een intuïtie voor een man gehad. Wat daarvan waar wordt, wie zal het zeggen. Maar het voelt als een blauwdruk die in me is gelegd bij mijn ontstaan.

Het is precies zo’n oorspronkelijke stempel waar sprookjes volgens mij altijd naar verwijzen. Sprookjes zijn namelijk niet zomaar verhalen. Je kunt ze zó lezen dat alle personages elementen zijn in één persoonlijkheid. Het worden informatiedragers op het snijpunt van psychische- en zielsinformatie. Het verhaal leest als een gebruiksaanwijzing voor hoe je oorspronkelijke zielenblauwdruk in het aardse leven vorm te geven.

Deze leeswijze voor sprookjes wordt door Clarissa Pinkola Estés gepromoot. Zij schrijft: “Stories are medicine. They have such power; they do not require that we do, be, act anything – we need only listen. The remedies for repair or reclamation of any lost psychic drive are contained in stories. Stories engender the excitement, sadness, questions, longings, and understandings that spontaneously bring the archetype back to the surface.”

Het romantische verlangen wordt zodoende een tocht naar de missende helft van jezelf. Een innerlijke queeste naar wat het meest passend is. Het verlangen is de motor achter de reis en de kracht alle obstakels onderweg te overwinnen. Ook al draal je schier eindeloos in het donkere spinnenwebbenbos dat gegroeid is in je hoofd, altijd is het licht dichtbij en eens komt in de meest uitzichtloze nacht de zon weer op.

“Zo ken ik er nog wel een paar,” hoor ik je denken. Best. Maar dat maakt het nog niet minder waar en het verhaal niet het vertellen onwaardig. Het is zo universeel dat het nauwelijks wordt opgemerkt. Door stijl krijgt het weer sjeu. Het sprookje moet goed verteld worden. Met klasse. En dat is nooit moralistisch, maar het legt iets bloot dat er niet eerder was. Het legt het onzichtbare boek aan de dag.

het boek ligt in mijn schoot. ik vraag het boek
om mij te zijn zolang het lezen duurt. ik vraag
om stilte en ik bid om goud. het boek is jou.

‘Het onzichtbare boek’ is een literair sprookjesproject dat tijdens het Sprookjesfestival plaatsvindt op donderdag 22 oktober om 20 uur in Boekhandel Ongerijmd te Arnhem en op woensdag 28 oktober om 15 uur in Stadsbrouwerij De Hemel te Nijmegen, entree 5 euro.

Reacties

Wees de eerste die reageert op "Het onzichtbare boek – De zin en waarde van sprookjes"

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*