Wat doet de Arnhemse gemeenteraad?

Ongeveer dertig mannen en vrouwen in de leeftijd 30+ lieten zich dinsdag de mores (sorry: gebruiken) van de lokale democratie uitleggen.

Dit initiatief van Volksuniversiteit Arnhem werd bekwaam geleid door spreekstalmeester Paul Baeten. Hij stelde vragen aan burgemeester Pauline Krikke, griffier Etiënne Hesen, CDA-raadslid Sjoerd Meulesteen en natuurlijk de “cursisten”.

Conclusie: gemeentelijke democratie is leuk, maar redelijk ingewikkeld. Zeker als de griffier uitlegt hoe opvolgende overleg- en vergaderprocedures in elkaar steken.

Gelukkig verstrekt de burgemeester tegen het einde van de bijeenkomst een goede tip. Zij realiseert zich dat de gang van zaken op het stadhuis voor een gemiddelde, goedwillende Kees of Truus, toch vrij theoretisch is. Zij raadt aan agenda’s van informatieve bijeenkomsten, die op de gemeentesite staan, te lezen. ‘Probeer dan een onderwerp van het begin tot het einde te volgen. Een dergelijk onderwerp komt namelijk telkens terug. Begin niet met iets ingewikkelds, zoals Rijnboog, maar start simpel.’ Ze noemt in dit verband het horecaterrasbeleid. ‘Vergelijk het met een voetbalwedstrijd. Als je er als leek naar kijkt snap je er niets van. Ken je de regels dan wordt het al interessanter. De echte kenner begrijpt de spelverdeling. Hij volgt een individuele voetballer en ziet of hij zich goed aan zijn taak houdt.’

Openbaar bestuur
Zelfstandig ondernemer Paul Baeten heeft ervaring met het reilen en zeilen van de (lokale) democratie. Zo was hij jarenlang verbonden aan dagblad De Gelderlander, o.a. als hoofd van de Arnhemse stadsredactie. In die rol beschreef hij in de jaren tachtig van de vorige eeuw de Arnhemse gemeentepolitiek. Hij zat bovenop de Arnhemse politiek en wist hoe de hazen liepen. Dat is veranderd. Hij volgt “de“ politiek nog steeds, maar dan wel van een afstand. Hij realiseert zich dat voor een burger het proces, ook voor hem, soms ondoorgrondelijk is. Baeten: ‘Een burger heeft een andere relatie met de politiek dan een journalist. Hij wil een subsidie hebben, ergert zich aan het verkeer in zijn straat of wenst in te spreken bij de gemeenteraad. Dan wordt hij geconfronteerd met de afstand tussen de burger en het openbaar bestuur.’

Dualisme
Hij geeft trouwens de voorkeur aan het woord “afstand” in plaats van “kloof”. Op het stadhuis wordt zoveel moeilijke taal of jargon gebruikt, dat de meesten al snel afhaken. Hij vraagt aan E. Hesen met een paar woorden uit te leggen wat de functie van griffier inhoudt. En wat is dan het verschil met een gemeentesecretaris? Duidelijk wordt dat een raadsgriffier de gemeenteraad helpt zijn debatten goed te organiseren. De gemeentesecretaris echter is de hoogste ambtenaar op het stadhuis, leidt het ambtelijke apparaat en ondersteunt B&W. De figuur “gemeentelijk griffier” bestaat sinds 2002. Toen werd het dualisme in de gemeentepolitiek geïntroduceerd. Burgemeester en wethouders besturen of regeren, terwijl de gemeenteraad hen controleert. De raad, het hoogste orgaan in elke gemeente, stelt zich kritisch en onafhankelijk op ten opzichte van het dagelijkse stadsbestuur door B&W. Wethouders zijn niet langer tegelijk raadslid.

Voorzieningen
Dan is het de beurt aan burgemeester Pauline Krikke. Zij “onthult” dat zij niet de baas van de gemeente is, maar menigeen toch graag in die waan laat. Zij solliciteerde ooit naar deze baan en werd benoemd door de Kroon (de koningin). Zij legt uit wat een gemeente zoal doet voor zijn burgers plus bedrijven en haar rol daarin. Krikke: ‘Ik volg de economische crisis met argusogen. Stijgende werkloosheid betekent straks méér bijstandsuitkeringen. Die moet de gemeente Arnhem wél verstrekken. Té veel uitkeringen betalen, betekent het failliet van Arnhem.’ Gelukkig stelt zij de toehoorders gerust. Uiteraard is er door de gemeente gespaard, of, zoals dat in jargon heet, er zijn voorzieningen voor getroffen.

Begroting
In Arnhem bedraagt de totale jaarlijkse gemeentelijke begroting € 639 miljoen. Dat geld komt voor 75% uit het Gemeentefonds. De andere 25% komt uit leges (paspoort), onroerende zaakbelasting, enzovoort. De gemeenteraad beslist over de besteding van die 639 miljoen euro, maar veel van dat bedrag ligt langjarig vast. Het kostbaarst in de gemeente, het duurst, is de uitvoering van het project Buitengewoonbeter (BGB). Krikke: ‘Als dat is afgerond liggen alle wijken er weer op basisniveau bij. Niet super dus, maar de riolen zijn dan vervangen.’
Het abstractieniveau van haar betoog stijgt als zij over het onderwerp “openbare veiligheid” uitwijdt. Wat doet een korpsbeheerder en hoe functioneert “de driehoek”? (Dat is de Officier van Justitie, de korpsbeheerder (= burgemeester) en de politiechef). Krikke: ‘Een burgemeester heeft vele petten, maar in de praktijk valt het allemaal reuze mee. Als je maar consistent en consequent in je functie-uitoefening bent.’

Rijnboog
Burgemeester Krikke beantwoordt tal van vragen die cursisten aan haar stellen. Ondermeer op het begrip “draagvlak” gaat zij nader in. Zo is de gemeenteraad een afspiegeling van de bevolking. Althans, zo is dat in een representatieve democratie.

Na de pauze wordt het, als griffier Hesen zijn taak uitlegt, technischer. In Arnhem helpen tien griffiemedewerkers, raadsleden het lokale, parlementaire spel te spelen. Redelijk ingewikkeld voor niet-ingewijden of “dummies”. Uitgelegd wordt wat “hamerstukken” zijn en onderwerpen op de B-lijst. Hesen vertelt eveneens, dat met behulp van camera’s in de raadszaal, mensen ook thuis op hun pc, live vergaderingen kunnen meemaken. CDA-raadslid Sjoerd Meulesteen vertelt tot slot over zijn “mooiste discussie”. ‘Dat waren toch wel de vergaderingen die over Rijnboog gingen.’

Foto: René Wouters

Reacties