Nederland telt ruim 2,5 miljoen mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen. Laaggeletterden kunnen vaak wel een beetje lezen of schrijven, maar complexe woorden of lange zinnen begrijpen ze niet. Dat is lastig bij alledaagse bezigheden, zoals het voorlezen van de kinderen, het versturen van een e-mail of het lezen van een brief van de gemeente of een instantie. Arnhem heeft ook laaggeletterden maar probeert daar wat aan te veranderen. Zij geeft daartoe subsidies aan o.a. bibliotheek Rozet, welzijnsorganisaties zoals Stichting Rijnstad, ROC RijnIJssel, enzovoort.
Als projectleider bij de Stichting Lezen & Schrijven is Lisanne Veraart in de Regio Oost dagelijks in de weer om dit probleem aan te pakken. Mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en rekenen zijn veel vaker langdurig arm dan niet-laaggeletterden, wijst onderzoek uit. Armoede en laaggeletterdheid gaan vaak samen. Veraart: ‘Problematische schulden ontstaan vaak doordat de overheid te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers. Mensen die teksten niet begrijpen kunnen op eigen kracht dikwijls niet de juiste weg vinden.’
Aantal Arnhemmers
In Arnhem werd onderzoek verricht onder alle 16 tot 65 jarigen. Daaruit blijkt dat tussen de acht en elf procent van hen moeite met lezen en schrijven heeft. In absolute aantallen gaat het om 7.900 tot 10.300 Arnhemmers. Oudere stadgenoten boven de 65 jaar vallen hier dus buiten. Veraart: ‘Dit onderzoek geeft een goed onderbouwde schatting. Het zal niet verrassend zijn dat mensen die hiermee te kampen hebben vooral in de minder welvarende wijken wonen, zoals delen van Presikhaaf, Malburgen en Geitenkamp. Ook woonwagenbewoners en buitenlanders zijn oververtegenwoordigd in deze groep.’
Subsidies
Volgens beleidsambtenaar mevrouw D. Vreman draagt gemeente Arnhem zorg in dezen voor de verdeling van verschillende subsidiestromen. Zo betaalt het Rijk pakweg 1,5 miljoen euro aan deze regio voor de aanpak van het probleem. In de regio wordt deze subsidie naar rato verdeeld. Zo zal Arnhem méér geld ontvangen dan bijvoorbeeld de gemeenten Renkum, Overbetuwe of Doesburg. Arnhem geeft geld aan onder andere het ROC RijnIJssel, de bibliotheek, Stichting Lezen & Schrijven, en nog meer organisaties. Maar daar blijft het niet bij. Vreman. ‘Voor de periode 2018/2019 is er een extra pot van 250.000 euro.’ Zo stopte de Arnhemse Stichting Bijzondere Noden (ASBN) daarin 100.000 euro. Dat geld besteedt de afdeling Werk en Inkomen van de gemeente samen met Stichting Rijnstad allereerst aan het opsporen van laaggeletterden. Dat is nog niet zo makkelijk gezien de schaamte die velen laaggeletterden hebben om hun handicap toe te geven. Vervolgens moeten motivatieprogramma’s worden opgezet om de doelgroep te bewegen daadwerkelijk naar school te gaan. Veraart: ‘Hoe we dit precies aan de vork gaan prikken, is nog niet helemaal duidelijk.’
ROC RijnIJssel
Mevrouw M. van de Broek, educatiemanager bij ROC RijnIJssel, vertelt dat zich jaarlijks een wisselend aantal allochtonen, autochtonen en inburgeraars uit de regio inclusief de stad Arnhem meldt voor een leertraject. Zij schat het op 400 tot 500 personen die allen een individueel pad krijgen afhankelijk van ieders doelstelling. Van de Broek: ‘Iemand die een ambtelijke brief wil kunnen begrijpen krijgt een ander traject dan iemand die zich simpel wil kunnen redden in de samenleving. Er wordt altijd op maat gewerkt.’ Het is hierbij tevens van belang hoeveel tijd iemand te besteden heeft. Is dat één avond of meerdere dagen per week. Het grootste struikelpunt is het motiveren van mensen. ‘Er rust nogal een taboe op het moeilijk kunnen lezen en schrijven. Een tussenpersoon – dat kan een huisarts, imam of iemand van de gemeente, woningbouwcorporatie of een welzijnsinstelling zijn, moet iemand over de streep trekken.’ Als dat gebeurt, zijn leerlingen dikwijls erg enthousiast. Ze merken dat anderen dezelfde belemmering als zij hebben en stellen vast, dat zij helemaal niet dom zijn. Van de Broek: ‘Afhankelijk van wat men wil bereiken, zijn mensen een half tot wel vier jaar onder onze hoede. We verzorgen het onderwijs op vele plekken. Dat kan in Malburgen in een wijkgebouw zijn of het ROC aan de Utrechtsestraat.’
Al met al is het doel dus zelfredzaamheid. Stichting Lezen & Schrijven streeft in twee tot drie jaar naar tien procent minder laaggeletterden.
Beeld: Foto Marc Blommaert. ‘Wat wordt hier nu weer bedoeld?’
