Eind mei jl. publiceerde Arnold Jansen op de Haar bij de Britse uitgever Holland Park Press de Nederlandse roman Schurft. Een autobiografische boek dat door velen – ook in het Arnhemse – als sleutelroman kan worden bestempeld.
Het begeleidende persbericht meldt dat Schurft schuurt. En dat doet het boek waarbij de schrijver zich geïnspireerd voelde door de Noorse auteur Karl Ove Knausgärd en onze eigen Gerard Reve. Beiden kennen geen genade voor omgeving en zichzelf. Zij schrijven zonder rem over alles wat zij meemaken, denken, voelen, menen te denken en denken te voelen. Alles komt aan bod: twijfel, schaamte, zelfhaat, destructie door drank en sigaren, alsook vele liefdesperikelen. De voormalig Arnhemmer verhaalt zonder terughoudendheid – dit is een understatement – over zijn geliefde Lizzy en zijn iets oudere zus Dot. Met haar runt hij een uitgeverij – inderdaad Holland Park Press – en deelt nu een huis in Malmesbury op het Britse platteland met haar.
Merkwaardig
De in Nijmegen geboren Arnold Jansen op de Haar (1962) mag je rustig een merkwaardige vogel noemen. Hij doorliep de KMA in Breda, werd als officier uitgezonden naar Bosnië, en verliet het leger om zich aan literatuur en dichtkunst te wijden. Hij publiceerde o.a. De Koning van Tuzla (1999) (over zijn afscheid van de Nederlandse krijgsmacht), Engel (2009) (over zijn vertrek in 2014 uit Arnhem) en nu dus Schurft. Ook publiceerde hij gedichten in gerenommeerde tijdschriften als De Gids, Maatstaf en Poëziekrant. Alle genoemde boeken werden in het Engels vertaald.
Schurft zet alles op scherp en vertelt schrijvers levensverhaal; over hoe het verleden zijn leven beheerst. Hij beschrijft zijn warme jeugd in Nijmegen, het Canisius Gymnasium en zijn militaire vorming. De strijd in Bosnië wordt gememoreerd en vervolgens zijn tijd in Arnhem, waar hij – niet alleen na de door hem gegeven schrijfcursussen – de horeca (Café Touché) frequent bezoekt. Hij woont in een flatje aan de Sonsbeeksingel wat hem in staat stelt zijn in het voormalige St. Elisabeth Gasthuis wonende oude moeder te verzorgen. Intussen onderhoudt hij een (knipperlicht) relatie met zijn geliefde Lizzy. Zij was schrijfcursiste bij hem en van het een komt het ander. Zie hier enkele ingrediënten die Op de Haar met grote openhartigheid en veel zwarte humor openbaart. Zijn vertrek naar Londen en later naar het Britse platteland geeft hem de gelegenheid zijn goede band te schetsen met zijn zus Bernadette (Dot), en hun inspanningen om de uitgeverij in Engeland van de grond te tillen. Maar Lizzy, waar Dot verder niet te veel te maken wil hebben, blijft een belangrijke rol in het leven van Jansen op de Haar spelen.
Sleutelroman
Het boek leest als een sleutelroman. Vele door hem geanonimiseerde personen zijn ondanks dat goed te herkennen. Hij bezocht bijvoorbeeld als columnist Arnhemse Jongen van dagblad De Gelderlander samen met de toenmalige hoofdredacteur cafés en restaurants rondom de Korenmarkt. Die belooft een restaurantuitbaatster een positief stukje in de krant, als zij de al gesloten keuken alsnog voor hen opent. Afijn, velen die er in-Arnhem-toe-doen worden – soms bij naam en toenaam (burgemeester Krikke) – door hem genoemd.
Aan het einde van zijn roman beschrijft Jansen op de Haar een trolleybusrit van Arnhem Centraal naar de Geitenkamp, waar zijn Lizzy indertijd woonde. Daar vindt de confrontatie plaats met de persoon die hem (waarschijnlijk) ooit die schimmelziekte bezorgde.
Schurft verhaalt over een mens die alles op het spel zet. De schrijver doet dat in korte en wat langere stukjes op 335 pagina’s. Er is geen verdere hoofdstukindeling. Zijn amusante schrijfstijl, in veelal korte zinnen, veranderde mijn vooroordeel ten aanzien van de auteur, die zichzelf omschrijft als (pg.76) ”een kleine, dikke, kale man in een lange geklede jas, een CDA-jas”.
Beeld:
Foto: Arnold Jansen op de Haar met boek Schurft
Arnold Jansen op de Haar woonde van 1987 tot 2014 op de derde etage van dit appartementencomplex aan de Sonsbeeksingel (tussen De la Reijstraat en Apeldoornseweg). Foto Gelders Archief, 1982, fotonummer 1549- 504
