Boek over Arnhemse straatnamen

{

Straatnaambepaling is een serieuze aangelegenheid. Gebeurde het vroeger hapsnap, tegenwoordig bepalen B&W, meestal in overleg met een Commissie Straatnaamgeving, de benaming. Eind november verschijnt het boek Arnhem dubbelstad. Straatnamen in wijken en buurten. Hierin worden vele ins en outs van alle wijken en buurten, boven en beneden de Rijn, én straatnamen aangekaart. In het boek van 160 pagina’s staan bijna 150 actuele foto’s van Arnhemse straten, lanen, wegen en pleinen. René Wouters maakte de kleurenbeelden.

Hoewel het onderwerp straatnamen velen saai zullen vinden, ligt dat toch genuanceerder. Straatnamen schetsen een bepaald tijdsbeeld. Alleen de spelling al is voer voor neerlandici. Werd de Amsterdamseweg vroeger met sch geschreven, tegenwoordig volstaat een s. Straatnamen geven een interessante kijk op het maatschappelijke leven in een bepaalde periode.

Herkenbaar

Straatnamen moeten herkenbaar, uitspreekbaar, schrijfbaar en niet te lang zijn. In geval van nood moet brandweer, politie of ambulance wél precies weten waar naar toe te gaan. Volstond vroeger een straatnaam Achter de kerk, anno nu is dat anders. Straten worden nog maar zelden naar levende personen vernoemd. Die zouden immers nog in diskrediet kunnen raken. Of, een Arnhems voorbeeld, in de buurt Angerenstein zijn de Beatrix- en Irenestaat. Die werden door de Duitse bezetter omgedoopt in Leeuwenhoeklaan en Swammerdamstraat. En wat te denken van de Paul Kruger- en Steijnstraat in de Transvaalbuurt? De Commissie Straatnaamgeving zou zich nu achter de oren krabben deze figuren uit de Zuid-Afrikaanse Boerenoorlogen met een straat te gedenken.

Arnhem-Zuid

Na de Tweede Wereldoorlog moest het aantal straatnamen in Arnhem belangrijk worden uitgebreid. De naamgeving diende aan steeds hogere eisen te voldoen. In Malburgen-Oost doen vissen- en plantennamen het goed, zoals Brasem- en Bereklauwstraat. In Malburgen-West werd geput uit bloemen- en plantennamen, zoals de Kamperfoeliestraat. In de woonwijken De Laar-Oost en -West verwijzen de straatnamen naar Nederlandse plaatsnamen gegroepeerd per provincie, zoals Venlosingel, Tilburgweg en Woudrichemstraat. In Kronenburg bevinden zich diverse straatnamen vernoemd naar Arnhemse schepenen, zoals de Schepen van Ommerenstraat.

In Vredenburg heet de rondweg Groningensingel, naast vele andere verwijzingen naar de provincie Groningen. In Rijkerswoerd staan ca. 5.000 woningen. De Straatnaamcommissie adviseerde hier bekende, overleden politici zoals Joop den Uyl, Willem Drees en Marga Klompé te herdenken. In een ander wijkdeel worden acteurs als Hans Tiemeijer en Wim Sonneveld herdacht. Ook de artiesten Bob Marley en Elvis Presley kregen hier hun eigen straatnaam of pad.

Het huidige grootste nieuwbouwproject van Arnhem is de wijk Schuytgraaf. De straatnaamgeving hier was niet eenvoudig. In de buurten Schuytgraaf-Noord, -Centrum en -Zuid werden de Metamorfosen van Ovidius als uitgangspunt genomen. Afijn, hier zijn straatnamen die luisteren naar Ballonvaart, Meikers, Vlinderhoeve, Het Karrewiel en Kienhout. En de Tweede Wereldoorlog resulteerde er in straatnamen als Laan van de Geallieerden en Laan van de 5e Mei.

Populair

Welke straatnamen komen in Nederland het meest voor? Zijn dat gebouwen, bestemmingen, bomen of personen? Uit een terloops onderzoekje blijkt dat niet kunstschilders of zeehelden het populairst zijn, maar leden van het koninklijk huis. In de top-10 van Nederlandse straatnamen staan: Kerkstraat, Schoolstraat, Molenstraat, Dorpsstraat, Molenweg, Julianastraat, Parallelweg, Nieuwstraat, Wilhelminastraat en Sportlaan. Deze tien worden op de voet gevolgd door Industrieweg, Beatrixstraat, Kastanjelaan, Stationsweg, Eikenlaan, Markt, Prins Bernhardstraat, Emmastraat en Beukenlaan.

Onderschrift foto: Arnhem ontstond aan de Jansbeek
Foto: René Wouters

Reacties