It’s not just the economy, stupid
Phanos is failliet en geen van de door deze projectontwikkelaar verzonnen plannen voor Stadsblokken-Meinerswijk is ooit gerealiseerd. De honderden woningen uit de plannen uit 2006 zijn nooit gebouwd, de duizenden woningen uit het eilandconcept evenmin. In dit deel van het Blokken Feuilleton stel ik een eenvoudige vraag: waarom niet? Ik denk namelijk dat het lachje van Henk Kok hiermee beter begrepen kan worden.
Een voor de hand liggend antwoord op de vraag waarom SbMw nooit ‘tot ontwikkeling’ is gebracht is: de economische crisis en de daarmee verbonden vastgoedcrisis. Dit antwoord zal misschien als enige overblijven in de geschiedboeken, het is immers altijd fijn om de wereld overzichtelijk voor te stellen: economisch cisis > failliet van projectontwikkelaars > nooit gerealiseerde bouwplannen. Interviews met betrokkenen en het doorspitten van rapporten en krantenartikelen leren mij dat een eenduidig antwoord echter niet bestaat. Ik presenteer daarom vijf ‘oorzaken’ die volgens mij verklaren waarom SbMw als bouwlocatie tot op heden slechts een belofte bleef.
Niet al te best
Na het participatieproces was de verhouding tussen de gemeente Arnhem en Phanos niet al te best, al werd er soms nog wel geflirt tussen beiden. Zo reageerde Phanos positief op het idee om een kunstenkluster op Stadsblokken te bouwen. Het werd gezien als een mogelijkheid om toch nog iets te kunnen ontwikkelen op Stadsblokken. Blankestijn (medewerker van Phanos), wond er geen doekjes om:
‘”Ik wind er geen doekjes om”, zegt Blankestijn. “Wij hebben een economisch belang en nu we ons bouwplan niet kunnen uitvoeren, zoeken we naar compensatie. Dat kan op veel manieren en met een cultuurgebouw op Stadsblokken ontstaat er ruimte”’ (Gelderlander, 16-11-2010).
De gemeente Arnhem onder druk zetten
Het kunstenklusterplan op stadsblokken sneuvelde eind 2010 en Phanos stond weer met lege handen. Rond die tijd kondigde Phanos aan dat de woonboten die illegaal (maar door de gemeente middels een in 2007 verleende ligplaatsvergunning gedoogd) in de ASM-haven lagen weg moesten. Phanos tekende bezwaar aan tegen de woonboten bij de Arnhemse gemeenteraad maar het bezwaar werd niet gehonoreerd. Phanos besloot naar de rechter te stappen en dagvaardde 15 woonbootbewoners. Raadsman Blaauw die de woonboorbewoners bijstond vermoedde het volgende:
‘Phanos wil met deze actie de gemeente Arnhem onder druk zetten’ (Gelderlander, 19-10-2010). Als de woonboten zouden verdwijnen uit de Haven van Coers zou de gemeente worden opgezadeld met tientallen woonboten die ergens een plekje nodig hadden.
Mogelijkheden samen te werken
Januari 2012 zag Phanos weer mogelijkheden samen te werken bij de ontwikkeling van een uiterwaardenpark op SbMw. De gemeente had Phanos daar ook voor nodig omdat deze ‘bij de ontwikkeling van het uiterwaardenpark [stuit] op grond van Phanos. Daardoor kan onder meer het Gat van Bruil niet verbonden worden met de Nederrijn. Ook de tweede fase van het plan stuit ermee op obstakels’ (Gelderlander, 17-01-2012).
Ook deze gesprekken verliepen echter moeizaam, aldus een begripvolle Henk Kok:
‘Gemeente en grondeigenaar zitten wel met elkaar om de tafel, maar het zijn moeizame gesprekken, zegt verantwoordelijk wethouder Kok. “Ik begrijp dat ook wel. Er is veel geld voor het gebied betaald en dat kan niet worden terugverdiend met wat we daar als gemeente willen toestaan.” Beide partijen hebben elkaar wel nodig. Arnhem wil een open verbinding tussen de Nederrijn en de Plas van Bruil, maar daar ligt Phanos letterlijk dwars. ‘Ruilhandel’ met Stadsblokken, eigenlijk de enige plek waar bebouwing is toegestaan, zou een mogelijke oplossing kunnen zijn.
“Phanos mag daar van mij best een passantenhaven met horeca maken,” vindt Kok. “En dan kunnen daar ook wel wat appartementen bij – al was het maar voor de sociale controle.”’ (Gelderlander, 10- 02-2012)
De loopgravenoorlog is begonnen
Op 12 maart 2012 was de gebiedsvisie tijdens een raadsvergadering van de gemeenteraad in Arnhem onderwerp van debat en hield Geert Ensing zijn berucht geworden toespraak. Een deel van de aanwezigen was not amused:
‘Ensing liet op uitnodiging van D66-leider Hans Giesing zijn hart spreken [‚Ķ] Giesing stond perplex van Ensings rede, bekent hij. “Ik wilde gewoon een toelichting op het enorme pak papier dat Phanos de gemeenteraad heeft gestuurd, maar ik ben blij dat Ensing zijn verhaal heeft gehouden. De hele wereld weet nu hoe de verhoudingen liggen.” [‚Ķ] “Ik heb zelden zo’n slechte verliezer gezien”, zegt GroenLinks fractievoorzitter David Willemsen. “Spierballentaal”, meent VVD-leider Leendert Combée: “Niet professioneel en niet oplossingsgericht.””De loopgravenoorlog is begonnen”, constateert Bert Geurtz van Trots op Nederland.
Geen partij wil zwichten voor het dreigement van Ensing dat Phanos alle medewerking definitief staakt als de gemeenteraad 26 maart de gebiedsvisie Stadsblokken-Meinerswijk goedkeurt. “Dat zou wat zijn zeg!”, reageert Jan Soek van Zuid Centraal als door een wesp gestoken. Ook collega-raadsleden zien geen aanleiding om om die reden aan de visie te tornen.’ (Gelderlander, 14-03-2012)
Ik vind Arnhem bestuurlijk onbetrouwbaar
Ensink reageert een paar dagen later op de reacties op zijn betoog:
‘Uw betoog over het besluit niet te bouwen in Stadsblokken-Meinerswijk in de Arnhemse raadzaal dreunt nog na. Sprak daar de emotie?
“Helemaal niet. Ik ben ook een aardige vent, hoor.”
Voor Henk Kok is hij minder aardig:
“In Arnhem zijn de politieke verhoudingen niet stabiel. Er zit een rare kleurenmix in het college. Verantwoordelijk wethouder Henk Kok (GroenLinks) komt niet over als iemand met ambitie voor de stad. Je kunt ook niet zomaar de geschiedenis negeren. Als wij afspraken maken met een wethouder is dat voor ons een rechtspersoon. Ik vind Arnhem bestuurlijk onbetrouwbaar.”’ (Gelderlander 17-03-2012)
Er volgde daarna nog een overleg tussen de gemeente en Phanos over mogelijke compensatie en een mogelijke uitkoopconstructie, waarbij Arnhem de gronden van Phanos zou overnemen (Gelderlander 17 maart 2012).
‘Phanos heeft de gemeente de afgelopen maanden meerdere alternatieve plannen voorgelegd. “Als we alleen Stadsblokken kunnen ontwikkelen, zijn we ook tevreden,” aldus Ensing in de Gelderlander . Ook daarop heeft Arnhem niet gereageerd, zegt hij (Gelderlander, 17-03-2012).
Een iets ruimere bocht te maken
Uiteindelijk verdwenen de woonboten uit de Haven van Coers en kon Henk Kok zijn fietspaden en zijn sloot naar de Plas van Bruil niet volledig aanleggen:
‘”In Meinerswijk is één conflictpunt van vier vierkante meter”, aldus de wethouder. Het gaat om een bestaande weg, waar nog discussie over wordt gevoerd. Ook op Stadsblokken heeft de gemeente onvoldoende rekening gehouden met de eigendomsverhoudingen. “Maar dat kunnen we oplossen door een iets ruimere bocht te maken”, stelt Kok, die wellicht het routeplan op aandringen van de gemeenteraad moet aanpassen.’ (Gelderlander, 05-04-2012)
In de gebiedsvisie van begin 2013 wordt nog wel rekening gehouden met de grondposities van wijlen Phanos. Zo is de minimale bebouwing die de gemeente toestaat in het gebied voornamelijk ingetekend op grond die in eigendom is van de gemeente. Er staan ook nogal curieuze fietspaden ingetekend die dood lijken te lopen. En de ingetekende watergeul die de Plas van Bruil met de rivier moet verbinden sluit daar helemaal niet op aan. Dat moet frustrerend zijn geweest voor de wethouder. Door de tegenwerking van Phanos kon het gedroomde uiterwaardenpark van Henk Kok in die tijd niet volledig gerealiseerd worden. Er viel voor hem in die periode maar bar weinig te lachen.
Mocht u aanvullende informatie willen delen stuur dan een e-mail naar martijn.duineveld@wur.nl.
Deel 1. | Deel 2. | Deel 3. | Deel 4. | Deel 5a. | Deel 5b. | Deel 5c. | Deel 5d. | Deel 5e. | Deel 6a. | Deel 6b. | Deel 6c. | Deel 6d. | Deel 6e. | zie ook: sbmw.org
Wees de eerste die reageert op "Het Blokken Feuilleton 5c: Moddergooien"