Het Blokken Feuilleton 5d: Concurrentie op de grondmarkt

schuytgr kopie

“de gemeente doet aan eigendomsplanologie en dat mag niet.’

De vijfde oorzaak voor het falen van de bouwintenties van Phanos is structureler van aard. Dat wil zeggen dat ze verband houdt met de wijze waarop de ruimtelijke ordening in Nederland werkt. Zoals ik in eerder al heb betoogd functioneerde de Nederlandse ruimtelijke ordening lange tijd als geldmaakmachine waarin overheden en projectontwikkelaars miljarden verdienden aan het kopen, ontwikkelen en doorverkopen van gronden en gebouwen.

Geen jonge sla in vochtige bedjes

In de jaren 90, nadat bekend werd dat projectontwikkelaars veel geld hadden verdiend met grondspeculatie, het aankopen van gronden die door de overheid zouden worden bestemd als VINEX-locaties, gingen steeds meer gemeenten actief grondbeleid voeren. Wat wil zeggen dat ze ook een slaatje gingen slaan uit grond. Geen jonge sla in vochtige bedjes maar keiharde guldens (later euro’s).

Toenmalig wethouder Lenferink sprak zich in die tijd fel uit over speculanten die ’tegen zeer hoge prijzen grond verwerven’. Die zouden volgens hem ‘een grote kans hebben te worden “uitgerookt”’, door geen bestemmingsplanwijziging door te voeren zodat de speculanten grote renteverliezen zouden lijden. ‘Eigen schuld, dikke bult’, redeneerde Lenferink. ‘Als speculanten grond kopen om te bouwen moeten ze maar eerst contact opnemen met de gemeente, om te horen wat die van plan is’ (Gelderlander 04-01-1995).

In reactie op de speculatiegolf rondom de VINEX-wijken werden overheden steeds voorzichtiger met het publiek maken van de nieuwe woonlocaties. In plaats daarvan gingen gemeentes zelf geld verdienen. Critici wijzen erop dat ze daarbij een ondemocratische dubbelrol spelen, ze zouden twee petten op hebben en publieke en private rollen zouden op onduidelijke wijze door elkaar lopen. Gemeentes kunnen immers ook via wijzingen van het bestemmingsplan bepalen welke gronden bijvoorbeeld de bestemming landbouw of de bestemming woningbouw krijgen.

De gemeente Arnhem heeft grote belangen bij Schuytgraaf

Tegen deze achtergrond lijken de ambities en winstverwachtingen in die tijd van Phanos met betrekking tot SbMw een stuk minder haalbaar. Niet ver van SbMw ligt de Arnhemse wijk Schuytgraaf, een VINEX-locatie waar 6250 woningen moeten komen voor 2028. De gemeente Arnhem heeft grote belangen bij Schuytgraaf en staat voor 23,5 miljoen euro garant en het is dan ook niet verwonderlijk dat deze niet staat te juichen om concurrentie op de ‘grondmarkt’:

‘Arnhem zit niet goed in de slappe was. De vroegere ruime reserves zijn verdampt. Arnhem behoort tot de gemeenten met zorgelijke tekorten in het grondbedrijf. Door de stagnerende verkoop van woningen in Schuytgraaf loopt de gemeente – die voor 23,5 miljoen euro garant staat – een groot risico. Het herstel van de financiële crisis verloopt traag. De komende jaren komt de gemiddelde groei naar verwachting lager uit dan in de jaren vóór de crisis (‚Ķ). Rijksbezuinigingen houden niet halt voor de poorten van Arnhem’ (Gelderlander, 27-03-2012).

Geert Ensink, de baas van Phanos, was zich bewust van deze belangen:

‘Wij willen best wachten tot Schuytgraaf af is. Als ik weet dat ik over tien jaar mag bouwen, steek ik de vlag uit. Maar de gemeente doet aan eigendomsplanologie en dat mag niet.’ (Gelderlander, 17-03-2012)

Geldwolfje Henk?

In een gesprek dat ik in 2013 had met een Arnhemse wethouder (niet met Henk Kok, die mij niet wil spreken) geeft ook hij toe dat de gemeente Arnhem belang heeft bij de ontwikkeling van Schuytgraaf. Volgens de wethouder is de mogelijke ontwikkeling van SbMw ‘een enorme bedreiging voor Schuytgraaf’ en is de gemeente alleen daarom al terughoudend in het verlenen van medewerking.

Maakte Wethouder Kok zich wellicht vrolijk omdat met het failliet van Phanos nog meer natuur gered was maar omdat het failliet van Phanos gunstig was voor de grondposities van de gemeente Arnhem en daarmee de gemeentekas spekt? Gaat achter het groene vachtje van de wethouder een geldwolfje schuil?

Deel 1. | Deel 2. | Deel 3. | Deel 4. | Deel 5a. | Deel 5b. | Deel 5c. | Deel 5d. | Deel 5e. | Deel 6a. | Deel 6b. | Deel 6c. | Deel 6d. | Deel 6e. | zie ook: sbmw.org

Reacties

Wees de eerste die reageert op "Het Blokken Feuilleton 5d: Concurrentie op de grondmarkt"

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*