7. Doe normaal of ga weg. Over de toekomst van de rafelrand

Beeld: buroharro

Dit is deel 7. van het Blokken Feuilleton Seizoen 2. Door: Martijn Duineveld en Onno ter Sluis (Deel 1 | Deel 2 | Deel 3 | Deel 4 | Deel 5 | Deel 6)

Een recent bezoek (zomer 2016) aan de Plas van Bruil leert dat de plas nog steeds actief gebruikt wordt door overwegend mannen die graag in de natuur verpozen. Er wordt gezwommen, de liefde bedreven, en als de vogels zich stil houden hoort men het zoemen van de stad. Het is een bijzondere mensenbiotoop midden in Arnhem. Maar voor hoelang nog? In de plannen van de projectontwikkelaar KWP grenst de plas aan Meinerseiland waar deze een stuk of wat luxe woningen wil realiseren. Rondom de plas staan publiek toegankelijke stranden gepland. Over een paar jaar ziet de Plas van Bruil er waarschijnlijk zo uit:

Beeld: buroharro

De marge wordt een centrum. De nieuwe plannen zorgen waarschijnlijk voor meer bezoekers, waaronder gezinnen. De aanwezigheid van de naakte mannen (en een enkele vrouw) zal minder op prijs worden gesteld. En of de nieuwe bewoners van het eiland open zullen staan voor deze kleinschalige vorm van naaktrecreatie naast de deur is ook onzeker. Of deze dan zal verdwijnen uit Meinerswijk is niet met zekerheid te zeggen, maar de kans is aanwezig.

Het einde van de marge

Elke dag verdwijnen er marginale plekken. We schonen publieke ruimtes op van alles wat ‘we’ op deze plek op aarde, in deze tijd als ongewenst bestempelen. Een reden daarvoor hebben we eerder besproken: de publieke ruimte is nimmer volledig publiek. Alles wat buiten de normale orde valt, wat als vreemd of smerig wordt bestempeld, heeft de neiging om, als het al aan de oppervlakte ligt, uit beeld te verdwijnen.

Een andere reden is de privatisering en commodificatie van de publieke ruimte. Geprivatiseerde ruimten kunnen, in tegenstelling tot de publieke ruimte, groepen mensen gemakkelijk weren, zoals iedereen weet die weleens met sportschoenen of met het volgens de uitsmijter verkeerde uiterlijk een club binnen wilde gaan. Denk ook aan shoppingmalls, die met een systeem van camera’s en private beveiligers zwervers, hangjongeren en -ouderen buitensluiten. Commodificatie, het toekennen van economische waarden aan een dienst, een plek of een ding, kan hetzelfde effect hebben. Alles wat de economische waarde niet direct ten goede komt wordt opzijgeschoven, weggepoetst.

Nu schenkt de projectontwikkelaar KWP een groot deel van Meinerswijk terug aan de gemeente en blijven de grondeigendommen rondom de Plas van Bruil gelijk. Dus van verdere privatisering is geen sprake, van verdere commodificatie wel. De huidige gebruikers van de Plas zullen mogelijk vooral hinder ondervinden van de mogelijke andere verwachtingspatronen en de meer publieke functie van de plas. Is dat erg?

Is het erg dat dit soort plekken verdwijnen? Daarover gaat dit laatste deel van Het Blokken Feuilleton Seizoen 2.

Is het erg voor de mannen van de Plas van Bruil?

Belangrijk voor sommige mannen is het bestaan van plekken, die de mogelijkheid bieden om in relatieve anonimiteit te recreëren. De Plas van Bruil is daarvoor prima geschikt, zo leerden we al in deel 2. Het ligt afgelegen, er komen relatief weinig mensen en er zijn bosjes om in te schuilen. Ook het hoge gras biedt wat beschutting:

‘Boer Wijers heeft het gras plat gemaaid, moest ik wel om lachen. Dit gaat denk ik ten koste van de mogelijke seks.’

Het belang van anonimiteit wordt bevestigd door de ongeschreven regel dat je elkaar niet groet als je iemand buiten de Plas tegenkomt. Een van de mannen had ooit de fout begaan om in de supermarkt een man die hij kende van de Plas van Bruil voor te stellen aan zijn moeder. De man zou hebben gezegd: ‘incognito is een groot goed.’ En liep vervolgens kwaad weg.

Uit de gesprekken en uit andere studies leren we dat het voor een aantal mannen een van de weinige manieren is om aan hun trekken te komen. Een deel van hen heeft thuis een gezin en is in het publieke leven heteroseksueel of is überhaupt nog op zoek naar zijn seksuele identiteit. Op plekken als de Plas van Bruil kunnen ze in een relatief veilige en anonieme omgeving wel toegeven aan dit deel van hun seksualiteit

Is het erg voor Nederland?

We begonnen deze reeks met de constatering dat Nederland een land is met een sterke drang om te ordenen en de omgeving en het gedrag van mensen te sturen. Onze ruimtelijke ordeningsmachine zorgt ervoor dat elk detail van ons land gepland en bestemd is en dat het erg lastig is om ongezien te blijven. Zelfs voor jongeren die graag in groepjes met elkaar discussiëren hebben we een term: ‘hanggroep jongeren’, zodat we er beleid op kunnen maken. De bijbehorende plekken noemen we ‘hangplekken’, zodat de politie meteen weet waar ze uithangen. De regulering van de ruimte in Nederland komt voort uit de wens wanorde te beteugelen. Ruimtelijke ordening wordt gebruikt om het gedrag van bepaalde mensen te beheersen en te voorkomen. Deze drang naar orde, in combinatie met een cultuur die overwegend heteronormatief is, maakt het op veel plekken onmogelijk om je vrij te kunnen bewegen en gedrag te vertonen dat door sommigen in de maatschappij wordt gezien als ongepast en daarmee verwerpelijk. Gebieden die een heldere functie ontberen, de ‘witte plekken’, ‘terrains vagues’ en ‘loose spaces’ blijken vaak een reactie op deze planningsdrang te zijn. In een land waar de normale orde zo dominant en effectief zijn greep kan hebben op het leven van individuen, is een schemerzone, een rafelrand als de Plas van Bruil van groot belang voor een deel van de samenleving. Deze loose space biedt ruimte voor gedrag dat elders niet mogelijk is.

Vind u het erg?

Nogmaals: of het erg is, is een normatief/politiek vraagstuk, waar we tot in de eeuwigheden over kunnen discussiëren (mits we blijven leven in een democratie). De keuze om marges wel of niet te behouden, om wel of niet ruimte te bieden aan groepen mensen wiens gedrag buiten de dominante orde valt, is dus altijd een keuze die politiek gemaakt dient te worden en publiek bediscussieerd dient te worden. Onderaan deze blog bijvoorbeeld.

Reacties

Wees de eerste die reageert op "7. Doe normaal of ga weg. Over de toekomst van de rafelrand"

Een reactie plaatsen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*